piątek, 13 maja 2011

Choroby kobiece - upławy, zapalenie przydatków, zapalenie szyjki macicy


Chociaż kobiety żyją statystycznie dłużej od mężczyzn, to jednak nie oznacza to wcale, że mniej chorują. Wręcz przeciwnie, wydaje się, że narażone są na więcej schorzeń. Choroby, z którymi panie trafiają do lekarza, a w dalszej kolejności do apteki, dotyczą często narządów moczowo – płciowych, z uwagi na ich specyficzną budowę i fizjologię. Warto więc nieco obszerniej omówić ten temat oraz podać sprawdzone metody zapobiegania i leczenia, widziane przede wszystkim z punktu widzenia farmaceuty. Omawiając choroby kobiece świadomie pominąłem menopauzę oraz dość skrótowo potraktowałem zespół napięcia przedmiesiączkowego. Schorzenia te wymagają bowiem osobnego omówienia, do czego zachęcam w kolejnych cyklach.              

 

Upławy

Prawie każda dorosła kobieta może zaobserwować u siebie wydzielinę z dróg rodnych. Jej obecność nie musi od razu oznaczać schorzenia. Niestety często upławy pojawiają się w wyniku stanów chorobowych.
Co to są upławy?
Upławami nazywa się każdą niekrwawą wydzielinę z kobiecych dróg rodnych. Prawidłowa wydzielina z dróg rodnych składa się z:
·        wydzieliny gruczołów przedsionkowych większych (Bartholina) i mniejszych (Skenego),
·        przesięku i złuszczonych komórek ściany pochwy,
·        ze śluzu szyjkowego,
·        wydzieliny z gruczołów błony śluzowej macicy i jajowodów.
Najczęściej wydzieliny fizjologiczne są niezbyt obfite, śluzowe, bezbarwne bądź białawe. Pojawiają się cyklicznie (najczęściej w połowie cyklu, na kilka dni przed jajeczkowaniem). Ich ilość zwiększa się wtedy wyraźnie i dziennie może wynosić nawet 30 ml (objętość 2 dużych łyżek). Pojawiającym się upławom nie towarzyszą z reguły inne objawy (świąd, pieczenie, ból przy stosunku płciowym, bóle brzucha). Brak objawów u partnera również może wskazywać na fizjologiczny charakter upławów.
Odczyn prawidłowych upławów jest kwaśny w wyniku działania pałeczek kwasu mlekowego, co powoduje ich specyficzny zapach, nieco stęchły po rozkładzie. Fizjologiczna wydzielina nie ma nieprzyjemnego zapachu.
Nawet obfite upławy nie zawsze świadczą o stanie chorobowym i nie wymagają leczenia, choć czasem są odczuwane przez kobiety jako nieprzyjemne. Fizjologicznie pochodzą m.in. z przedsionka pochwy, gdy w wyniku ekscytacji płciowej głównie gruczoły przedsionkowe większe (Bartholina) produkują duże ilości śluzu ułatwiające wprowadzenie prącia do pochwy. Również w okresie dojrzewania płciowego w wyniku "burzy hormonalnej" dziewczęta skarżą się na obfitą, białawą wydzielinę z pochwy.
Do wzmożonego wydzielania upławów może także dojść pod wpływem drażnienia mechanicznego pochwy, np. oddziaływania spirali wewnątrzmacicznej czy kapturka naszyjkowego. Powodem mogą też być ciała obce wprowadzone do pochwy w celu masturbacji.
Co powinno wzbudzić niepokój?
Upławy chorobowe najczęściej są bardziej obfite. Mają inny kolor: żółtawy, zielonkawy, różowy oraz nieprzyjemny zapach. Mogą im towarzyszyć niemiłe doznania w czasie stosunków płciowych, częste oddawanie moczu, czy bóle podbrzusza. Obecność niepokojących objawów u partnera (bóle, świąd, pieczenie, zaburzenie w oddawaniu moczu) może również wskazywać na chorobowe (zakaźne) pochodzenie upławów. Powodują uczucie dyskomfortu, pieczenia i świądu. Czasem występują stany podgorączkowe i dreszcze. Przyczyną zakażenia są drobnoustroje przenoszone drogą płciową. Innym źródłem upławów może być zakażenie drożdżakami lub często spotykane u kobiet w okresie przekwitania zanikowe zapalenie pochwy (spowodowane zaburzeniami hormonalnymi). Występują one przede wszystkim w zakażeniu pochwy i sromu.
Przewlekłe używanie tamponów czy podkładek higienicznych utrudniające odpływ wydzieliny i dostęp powietrza do pochwy może wtórnie spowodować rozwój beztlenowców i opisane objawy.
Co robić?
W wielu przypadkach udaje się je zlikwidować przy pomocy prostych zabiegów leczniczych i wzmożenia higieny. Zastosowanie preparatu Lactovaginal w postaci kapsułek dopochwowych, który zapobiega zmianom we florze bakteryjnej pochwy i chroni przed nadmiernym rozmnażaniem drożdży, pleśni i grzybów w połączeniu z odpowiednią higieną własną i partnera, przynosi bardzo często oczekiwany efekt. Preparaty ziołowe (Vagosan, Vagolavit, Feminosept) dostępne w każdej aptece i sklepie zielarskim są niezwykle pomocne w leczeniu zakażeń sromu i pochwy. Mają działanie ściągające, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i regenerujące podrażnioną błonę śluzową. Inną możliwością jest stosowanie preparatu Tantum Rosa, leku działającego przeciwzapalnie, przeciwbólowo i antyseptycznie, którego substancją czynną jest benzydamina. Podobnie jak preparaty ziołowe, może być stosowany do przemywań okolic intymnych oraz w formie irygacji. Należy jednak pamiętać, że irygacja pochwy jest zalecana tylko w przypadku wystąpienia zmian chorobowych w obrębie sromu i pochwy. Jej częste stosowanie bez wskazań leczniczych prowadzi do wypłukania fizjologicznej flory i może powodować rozwój drożdżycy, zapalenia pochwy a nawet zakażenia przydatków czy macicy. Prawidłowa flora bakteryjna odradza się w 72 godz. po irygacji. Jeśli irygacje stosuje się częściej, można spowodować trwałe zmiany wywołane nadmiernym wzrostem bakterii beztlenowych. Dlatego, jak w każdym przypadku, należy zachować umiar.
Niezbędny kontakt z ginekologiem.
W każdym przypadku stwierdzenia upławów doradzam jednak kontakt z ginekologiem. Tylko on może prawidłowo rozpoznać i skutecznie wyleczyć choroby, które powodują upławy. W celu wyjaśnienia przyczyny dolegliwości często oprócz wywiadu i oglądania narządów płciowych lekarz decyduje się na badanie mikroskopowe wydzieliny lub jej posiew bakteriologiczny. Czasem może okazać się konieczna biopsja błony śluzowej macicy i USG przezpochwowe narządu rodnego. Leczenie może także objąć partnera.

Leczenie

Upławy są leczone często przypadkowo, wieloma lekami i nierzadko nieskutecznie. Zastosowanie terapii jest właściwe jedynie po ustaleniu przyczyny i miejsca pochodzenia wydzieliny. Podawanie leków przeciwzapalnych i antybiotyków w przypadku wzmożonej, fizjologicznej lub powstałej pod wpływem stresu wydzieliny może doprowadzić do wyjałowienia pochwy i zaburzenia mechanizmów obronnych, co zagraża rozwojem patologicznej flory bakteryjnej. Z drugiej strony, nie leczone przewlekłe stany zapalne narządu rodnego mogą spowodować zapalenie przydatków czy niepłodność. Dlatego też w przypadku pojawienia się wydzieliny odmiennej od zwykle występującej kobieta powinna zgłosić się do specjalisty.
Jak zapobiegać?
Gdy zauważamy za mało śluzu w czasie współżycia i stosunki są bolesne to dla uniknięcia nadżerek, mięśniaków, stanów zapalnych należy  przed stosunkiem oliwką dla dzieci zwilżyć własny srom i swojego męża. W poważnym stopniu zabezpiecza to kobietę przed skłonnością do stanów zapalnych narządów rodnych. Zachowania takie zmniejszą możliwość występowania upławów i poprawią tym samym komfort życia kobiety.

Zapalenie pochwy

Pochwa sąsiaduje z ujściem cewki moczowej i odbytu, dlatego jest narażona na wszelkiego rodzaju zakażenia. Czynniki sprzyjające stanom zapalnym to:
·        urazy mechaniczne - powstałe podczas stosunków, masturbacji lub zakładania tamponów;
·        urazy termiczne - płukanie pochwy zbyt gorącymi roztworami;
·        urazy chemiczne - płukanie pochwy środkami dezynfekującymi o zbyt silnym stężeniu;
·        drobnoustroje chorobotwórcze.
Do objawów zapalenia pochwy należą upławy, świąd i pieczenie.
Leczenie jest dość proste i polega na miejscowym lub sporadycznym stosowaniu środków bakteriobójczych, grzybobójczych, odkażających lub przeciwzapalnych. Najczęściej dochodzi do nawrotów grzybiczego zapalenia pochwy. Jego leczenie jest długotrwałe i żmudne.
Zapalenie szyjki macicy
Jest najczęstszą chorobą narządów płciowych kobiety. Źródłem zakażenia jest pochwa, skąd bogata flora bakteryjna lub wirusowa atakuje szyjkę macicy. Zapalenie nie daje objawów bólowych, świądu lub pieczenia, jedynym sygnałem tego stanu są upławy. Zapalenie można rozpoznać, oglądając szyjkę we wzierniku - jeżeli doszło do infekcji, jest ona zaczerwieniona, niekiedy lekko przerośnięta. Diagnostykę dopełniają rozmazy i posiewy pobrane z szyjki macicy.
Leczenie polega na miejscowym podawaniu gałek, tabletek lub żeli. Sporadycznie stosuje się antybiotyki lub sulfonamidy.
Zapalenie przydatków
Przydatki to wspólne określenie jajników i jajowodów. Organy te leżą tuż przy sobie, toteż w stanach zapalnych zazwyczaj razem są objęte chorobą.
Do ostrego zapalenia dochodzi najczęściej drogą wstępującą - flora bakteryjna wędruje z pochwy poprzez macicę do przydatków. Kobieta odczuwa wtedy silny ból w dole brzucha, ma wysoką temperaturę, czasami wymioty, zdarzają się też omdlenia.
Niekiedy ostre zapalenie przydatków powoduje objawy bardzo podobne do objawów ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego lub skręcania się torbieli jajnika.
Leczenie ostrego zapalenia przydatków polega na ogólnym i dopochwowym podawaniu antybiotyków lub sulfonamidów oraz środków przeciwbólowych.
Przewlekłe zapalenie przydatków jest najczęściej procesem zejściowym zapalenia ostrego. W jego wyniku dochodzi do powstania zrostów przydatków z okolicznymi tkankami. Same zrosty mogą powodować ból, a nawet niewielki proces zapalny w miednicy mniejszej znacznie go nasila.
Leczenie jest takie samo jak w ostrym zapaleniu przydatków. Po złagodzeniu pierwszych objawów poleca się leczenie sanatoryjne połączone np. ze stosowaniem tamponów borowinowych. Nie są one dostępne w aptece.
Borowiny (torfy, peloidy torfowe) należą do naturalnych substancji mineralnych, powstałych w skutek butwienia części roślinnych w środowisku wodnym z niewielkim dostępem powietrza i udziałem drobnoustrojów. Po rozdrobnieniu i zmieszaniu z wodą stosowane są w postaci papki głównie do kąpieli, zawijań i okładów.
Podstawowym zadaniem zabiegów borowinowych jest przegrzanie tkanek powodujące lepsze ich dotlenienie i odżywienie, przyspieszenie utylizacji produktów przemiany materii i usunięcie metabolitów wysiłkowych. Poza działaniem odkwaszającym na drodze chemicznej stwierdzono także właściwości przeciwzapalne. Zarówno u kobiet jak i u mężczyzn, po zabiegach borowinowych wzrasta poziom hormonu luteinizujacego, natomiast poziom insuliny w surowicy krwi ulega obniżeniu.
W ginekologii stosowanie zawijań, kąpieli i kolumnizacji przyczynia się do powiększenia macicy przy jej niedorozwoju, z występującą jednocześnie niedoczynnością hormonalna jajników. W niedomodze jajników po zawijaniach i tamponach borowinowych następuje poprawa, wzrasta poziom estradiolu i progesteronu oraz wydzielanie z moczem adrenaliny i noradrenaliny bez zmian w zakresie poziomu gonadotropin. (pobudzający wpływ borowiny na jajniki). W przewlekłych zapaleniach pochwy i szyjki macicy tampony borowinowe poprawiają stan kliniczny oraz częściowo zmniejszają pod względem ilościowym i jakościowym florę bakteryjną.. Skuteczne również w niepłodności czynnościowej oraz w przedwczesnym przekwitaniu (wyrównanie lub przywrócenie cykli miesiączkowych i złagodzenie towarzyszących objawów).
Tampony dopochwowe (kolumnizacja)- dobrze rozdrobnioną borowinę lub pastę borowinową sterylizuje się przed wykonaniem zabiegu. w temperaturze około 100°C. przez 20-30 min. Temperatura papki 42-44°C, czas zabiegu 10-20 min. maksymalnie 30 min. Tampony stosuje się 3-5 razy tygodniowo. Po usunięciu tamponów należy wykonać płukanie pochwy wyjałowioną wodą o temp. 38-40°C.

Bolesne miesiączki

Silne dolegliwości bólowe, które towarzyszą menstruacji, to powszechny problem nastolatek i młodych kobiet. Zazwyczaj ustępują przed 30 rokiem życia lub po urodzeniu pierwszego dziecka. Czasami są tak bolesne, że zmuszają kobiety do pozostawania w łóżku przez 2 – 3 dni, co niekorzystnie wpływa na ich życie zawodowe i towarzyskie. W czasie krwawienia najczęściej występuje ból w dole brzucha połączony z silnymi skurczami. W te dni wiele kobiet skarży się również na bóle głowy, krzyża, osłabienie i pogorszenie nastroju. Czasem pojawiają się także zaburzenia pokarmowe, takie jak wzdęcia, zaparcia, biegunki, nudności i wymioty. Opisane dolegliwości z reguły pojawiają się pierwszego dnia krwawienia, w następnych dniach stają się mniej uciążliwe lub zanikają. Mogą się jednak utrzymywać przez cały czas trwania menstruacji.
Powtarzające się bolesne miesiączki mogą mieć bardzo poważne przyczyny, takie jak niedorozwój lub wadliwa budowa macicy, włókniaki, guzy czy przewlekłe stany zapalne narządów rodnych, dlatego warto skontaktować się w tej sprawie z ginekologiem. Jeżeli badanie nie wykaże niczego niepokojącego, to znak, że cierpimy na pierwotne bolesne miesiączkowanie, a przyczyną bólu są bardzo silne skurcze macicy, które mogą utrudniać odpływ krwi z tego narządu. Wówczas dolegliwości te nie wymagają leczenia specjalistycznego, a z odczuwanym bólem musimy sobie radzić samodzielnie.    
Ból towarzyszący miesiączce różni się od innych rodzajów bólu, przede wszystkim ze względu na przyczyny, które go wywołują. Pierwszą z nich są silne skurcze macicy. Druga to wysokie stężenie prostaglandyn, wywierających wielokierunkowy wpływ na funkcjonowanie organizmu, w tym na powstawanie i odczuwanie bólu.     
W przypadku bólu miesiączkowego zwykła tabletka przeciwbólowa zawierająca ibuprofen, naproksen, czy ketoprofen może okazać się mało skuteczna. Warto wówczas sięgnąć po lek złożony – Vegantalgin H, który działa równocześnie przeciwbólowo i rozkurczowo. Pierwszy ze składników – butylobromek hioscyny, powoduje zwiotczenie mięśni gładkich w układzie moczowo – płciowym, drugi składnik – paracetamol, podnosi próg wrażliwości na ból, dzieki zcemu bóle podbrzusza, głowy, krzyża, piersi i mięśni są odczuwane mniej intensywnie. Działanie rozkurczające na mięśnie gładkie macicy wykazują również preparaty: No-Spa, Galospa
Silniejsze działanie rozkurczające posiada preparat Buscopan, obecnie dostępny bez recepty
Nie polecam preparatów kwasu acetylosalicowego (Asprocol, Polopiryna, Aspiryna), ponieważ mogą one zwiększyć krwawienie i przedłużyć czas jego trwania. Z leków homeopatycznych godne polecenia są: Actaea racemosa 9 CH oraz Colocynthis 9 CH.
Ze sposobów niefarmakologicznych skuteczne są masaże brzucha z zastosowaniem olejku lawendowego o silnym działaniu rozkurczowym. Dobrze jest też zacząć pić napary ziołowe z rumianku rzymskiego, liści malin lub mięty na 2-3 dni przed spodziewana menstruacją. Mają one łagodne działanie rozkurczowe. Przy bolesnych miesiączkach ważna jest także odpowiednia dieta. Należy unikać potraw wzdymających, ostro przyprawionych, słonych i ciężkostrawnych oraz zrezygnować z mocnej kawy, herbaty i coca-coli na rzecz naparów ziołowych lub wody mineralnej.

Zespół napięcia przedmiesiączkowego

Zespół napięcia przedmiesiączkowego jest dolegliwością dotykającą zarówno nastolatki, jak i kobiety dojrzałe. Przyczyn tych zaburzeń jest wiele od otyłości lub nadmiernego wychudzenia począwszy, poprzez różnorodne nieprawidłowości hormonalne, do nowotworów włącznie. Związane są one głównie z anatomią i fizjologią organizmu, ale nie można zapominać o stresach, negatywnych przeżyciach i innych czynnikach wywierających niekorzystny wpływ na złożone mechanizmy cyklu miesięcznego.

Szacuje się, że co miesiąc przed menstruacją przynajmniej 30% kobiet wpada w depresję. Napięcie miesiączkowe ma wiele objawów, m.in. ospałość, drażliwość, brak energii, poczucie bezradności, wrogie nastawienie do otoczenia, mała odporność na hałas, niska samoocena, depresja, uczucie niepewności, niski poziom libido (popędu seksualnego), niejasny niepokój o przyszłość oraz wyjątkowo silne pragnienie miłości. W czasie menstruacji napięcie i rozdrażnienie wprawdzie słabną, uldze tej jednak towarzyszy często depresja utrzymująca się dopóty, dopóki nie wzrośnie poziom estrogenu.

Leczenie farmakologiczne.
W zespole napięcia przedmiesiączkowego stosowane są środki antykoncepcyjne, leki moczopędne, leki przeciwlękowe, preparaty zawierające bromokryptynę. W aptece często zwracam uwagę pań na preparaty magnezu, cynku, preparaty zawierające kwas gamma – linolenowy (na bazie wiesiołka, ogórecznika, zarodków pszenicy i dyni).
Z homeopatii godny polecenia jest MASTODYNON N - lek pochodzenia roślinnego, regulujący zaburzenia równowagi hormonalnej.  

Brak komentarzy: