To stare, znane chyba wszystkim powiedzenie, ma swoje odniesienie w codziennej rzeczywistości. Walory dobrej wody mineralnej doceniamy szczególnie w okresie letnich upałów. Często sami czerpiemy wodę z tzw. ujęć głębinowych, aby użyć ją potem do celów spożywczych. Zażywając orzeźwienia i delektując się smakiem takiej wody z pewnością zastanawiamy się czasem nad jej pochodzeniem i składem.
W głębinach ziemi
W przyrodzie występują wody mineralne o bardzo zróżnicowanym składzie chemicznym, których geneza jest złożona, często nie w pełni wyjaśniona, dyskusyjna, a nawet kontrowersyjna. Przyczyną zmineralizowania wód podziemnych są najczęściej procesy rozpuszczania minerałów i skał. Odbywa się również wymiana jonowa, desorpcja, utlenianie, redukcja i szereg innych procesów geochemicznych. W głębokich poziomach wodonośnych następuje wzrost mineralizacji spowodowany dyferencjacją magmy i procesami postmagmatycznymi. Wody podziemne płytszych poziomów są wzbogacane w składniki pochodzenia atmosferycznego lub antropogenicznego, a także biochemicznego, związanego z rozkładem substancji organicznej, zachodzącego przeważnie przy udziale bakterii. W różnych obszarach geologicznych występują charakterystyczne dla nich typy wód mineralnych. I tak, dla obszarów platformowych charakterystyczne są wody chlorkowe o bardzo zróżnicowanej mineralizacji, która wzrasta z głębokością. W rejonach występowania utworów gipsowych pojawiają się wody siarczanowe i siarkowodorowe, a obszary młodego wulkanizmu sprzyjają występowaniu szczaw, tj. wód zgazowanych dwutlenkiem węgla i wód termalnych. Skały osadowe są kolektorem większości występujących w Polsce wód mineralnych. Skład chemiczny wód krążących w tych skałach zależy głównie od rozpuszczania i wymywania łatwo rozpuszczalnych minerałów skałotwórczych, takich jak halit, gips, kalcyt i dolomit. Najczęstszym typem wód, zarówno na Niżu Polskim, jak i w Karpatach (wraz z Przedgórzem), są wody chlorkowo-sodowe. W wyniku zachodzących, przy wysokich ciśnieniach i temperaturach, przemian hydrochemicznych wraz z głębokością następuje wzrost zawartości jonów Ca2+ i Mg2+ kosztem jonu Na+. W wodach mineralnych chlorkowo-sodowych występują często w znacznych ilościach brom i jod, pochodzące z rozkładu substancji organicznych i powstawania bituminów. Występowania wód mineralnych dotychczas nie stwierdzono w kilku rejonach kraju. Są to niewielkie powierzchniowo obszary położone w północno-wschodniej części Polski oraz Góry Świętokrzyskie. Na tzw. Niżu Polskim mogą występować wody wzbogacone w jon wapniowy — wody chlorkowo-sodowe-wapniowe. Lokalnie, na Kujawach występują wody siarczanowo-chlorkowo-wapniowo-sodowe, siarczkowe. Wody chlorkowo-siarczanowe występują również w południowej części monokliny przedsudeckiej, a słabozmineralizowane wody żelaziste, znane są m.in. z Nałęczowa. Strop wód mineralnych znajduje się na zróżnicowanych głębokościach. W rejonie Łodzi strefa wód zwykłych sięga do głębokości około 1200 m, w rejonie Inowrocławia, Łęczycy i w pobliżu wysadów solnych wody mineralne występują już na powierzchni. Podobnie zmienna jest mineralizacja wody.
Stołowa, mineralna czy lecznicza
Naturalna woda mineralna jest to woda eksploatowana z udokumentowanych zasobów wody podziemnej, wydobywana jednym lub kilkoma otworami wierconymi lub źródłami, pierwotnie czysta pod względem chemicznym i mikrobiologicznym, charakteryzująca się stabilnym składem mineralnym oraz właściwościami mającymi znaczenie fizjologiczne, powodującymi korzystne oddziaływanie na zdrowie ludzi.
Naturalna woda źródlana jest to woda również wydobywana z udokumentowanych zasobów wody podziemnej. Nie różni się ona właściwościami i składem mineralnym od wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, określonymi w przepisach o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r.). Woda ta może być jedynie odżelaziana i odmanganiana, niedopuszczalny jest inny sposób jej uzdatniania.
Woda stołowa jest to woda otrzymana po dodaniu do wody źródlanej naturalnej wody mineralnej lub soli mineralnych zawierających jeden lub więcej składników, mających znaczenie fizjologiczne, jak: sód, magnez, wapń, chlorki, siarczany, wodorowęglany.
Woda podziemna musi być uznana za naturalną wodę mineralną przez Głównego Inspektora Sanitarnego na podstawie oceny i jej zaliczenia do właściwej grupy rodzajowej dokonanej przez Państwowy Zakład Higieny – Oddział w Poznaniu. Kwalifikacja naturalnej wody mineralnej jest ważna przez okres 5 lat. Naturalne wody mineralne znajdują się w krajowym i europejskim rejestrze wód (Dyrektywa Rady 80/777/EEC z dnia 15 lipca 1980 r. dotycząca przybliżenia przepisów państw członkowskich Unii Europejskiej w zakresie wydobycia i wprowadzania do obrotu naturalnych wód mineralnych). W rejestrze znajdują się również naturalne wody mineralne o mineralizacji niższej od 1000 mg/dm3, lecz zakwalifikowane do wód mineralnych zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia i z podaną powyżej Dyrektywą Unii Europejskiej.
Specyficzną grupę butelkowanych wód mineralnych, nie ujętą w rozporządzeniu Ministra Zdrowia, stanowią wody lecznicze. Uznanie tych wód leży w kompetencjach Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego w Warszawie. Instytut prowadzi rejestr butelkowanych wód leczniczych. Definicja tej wody jest podana w normie „Butelkowane naturalne wody mineralne i lecznicze” (PN-Z-11001-2:1999 i PN-Z-11001-3:2000).
Butelkowana woda lecznicza przeznaczona do obrotu handlowego w opakowaniach jednostkowych to pierwotnie czysta, nie uzdatniona woda podziemna z jednego złoża, której skład chemiczny i właściwości fizyczne warunkują określone działanie lecznicze, potwierdzone wynikami badań farmakologicznych i klinicznych.
Butelkowane w uzdrowiskach naturalne wody mineralne spełniają warunki wód leczniczych, jednak z uwagi na skomplikowaną i kosztowną procedurę związaną z formalnym uznaniem ich za wody lecznicze producenci zbywają te wody jako „naturalne wody mineralne”. Wody lecznicze są obecnie konfekcjonowane tylko w czterech uzdrowiskach: w Krynicy Zdroju („Słotwinka”, „Jan”, „Zuber”), w Polanicy Zdroju („Wielka Pieniawa”), w Szczawnie Zdroju („Mieszko”, „Dąbrówka”) i w Wysowej („Józef”, „Henryk”, „Franciszek”).
Gazowana czy nie
Najprostszy podział, jaki można zastosować, to podział na wody gazowane i niegazowane. Od dawna już trwa spór na temat tego, które z nich są zdrowsze. Pomimo że zdania są podzielone, producenci twierdzą, że coraz częściej Polacy sięgają po wody bez zawartości dwutlenku węgla. Nasycenie wody CO2 zmienia jej smak na lekko cierpki. Obecność dwutlenku węgla wpływa hamująco na rozwój bakterii - dlatego woda gazowana ma zwykle dłuższy termin przydatności do spożycia. Wpływa ona również pobudzająco na przemianę materii, zwiększa apetyt. Dietetycy nie polecają jej osobom na diecie oraz cierpiącym na chorobę wrzodową. Wodę, która zawiera dużą ilość gazu (4-5 mg dwutlenku węgla w litrze, podczas kiedy niskogazowane mają ok. 2,5 mg na litr), należy ostrożnie podawać dzieciom. Wody gazowane bardzo skutecznie gaszą pragnienie, łatwiej rozpuszczają się w nich sole mineralne (np. wapń i magnez). Sprawiają również, że organizm lepiej przyswaja wszelkie rozpuszczone w nich substancje. Z kolei wodę niegazowaną powinny wybrać osoby z nadkwasotą i ze skłonnościami do wzdęć oraz z zaburzeniami czynności serca.
Głęboko spod ziemi
Jednym z argumentów w walce o klienta jest umieszczana przez większość producentów na etykiecie informacja o tym, skąd czerpana jest woda używana do produkcji. I tak np. Evita pochodzi ze studni głębinowej w okolicach Biskupca. Mazowszanka czerpie ze źródła oligoceńskiego położonego na głębokości 270 m. Woda do produkcji Żywca Zdroju ciągnięta jest ze źródła szczelinowego w Żywieckim Parku Krajobrazowym. Źródło wody Morawa znajduje się na głębokości 170 m w rezerwacie leśnym górskiego masywu Jesenik. Z kolei Aqua Minerale pochodzi ze źródła oligoceńskiego w Pniewach koło Tarczyna. Aretuza - z 253-metrowej studni oligoceńskiej w Opaczy. Nata to woda plejstoceńska wydobywana w rejonie Kaszubskiego Parku Narodowego. 180 metrów pod ziemią w Kazimierskim Parku Krajobrazowym płynie Nałęczowianka. MultiVita czerpana jest z kilkunastu źródeł w Tyliczu, w Popradzkim Parku Krajobrazowym. Z regionu Jury Krakowsko-Częstochowskiej czerpie się wodę Dobrawa. Woda do produkcji Wielkopolanki wydobywana jest w Poznańskim Parku Krajobrazowym. Wodę czerpaną z podziemnego źródła przed rozlaniem do butelek trzeba uzdatnić, np. zmniejszając w niej zawartość żelaza.
Jony z butelek
O tym jak ważnym elementem naszej codziennej diety jest woda, świadczy najdobitniej jej zawartość w organizmie człowieka. Co prawda ilość ta zależy od indywidualnych rozmiarów ciała, ale przyjmuje się, że woda stanowi 65-70% jego masy. Każdy przeciętny dorosły mężczyzna ma w organizmie ok. 40-42 l wody. Dziennie organizm traci średnio 2,5 l wody. Ze względu na bardzo istotną funkcję, jaką woda spełnia w organizmie człowieka, należy zapewnić wyrównanie jej braku. W czasie choroby czy znacznego wysiłku fizycznego, ilości wody wydalanej przez organizm, a tym samym konieczność jej szybkiego uzupełnienia, bardzo gwałtownie wzrastają. W skrajnych przypadkach zapotrzebowanie na płyny może wzrosnąć nawet do 10 l.
Na etykietach butelek z wodą znajdziemy stężenia kationów i anionów w przeliczeniu na jednostkę objętości:
Kationy:
Wapń wraz z fosforem jest podstawowym budulcem kości oraz mięśni. Wapń wzmacnia kości i uzębienie, wpływa na harmonijną pracę mięśni, poprawia krzepliwość krwi, działa osłonowo na układ krążenia. Konsekwencje jego niedoboru to krzywica, zrzeszotnienie kości, próchnica. Występuje w mleku i przetworach mlecznych, można go również znaleźć w rybach, cytrusach, roślinach strączkowych i orzechach. Dzienne zapotrzebowanie organizmu na wapń wynosi ok. 1g. Szczególnie istotne jest spożywanie produktów z podwyższoną zawartością wapnia przez kobiety w ciąży, tutaj zapotrzebowanie wynosi nawet do 2 g. Największe zawartości wapnia posiadają: KRYNICZANKA 548 mg/l, MUSZYNA MINERALE 473 mg/l, GALICJANKA 467 mg/l
Magnez aktywuje przemianę materii, wpływa bardzo korzystnie na układ nerwowy, jest stosowany w praktyce przeciwzawałowej wpływając na wzmocnienie mięśnia sercowego. Magnez łagodzi stany zmęczenia i zdenerwowania, przeciwdziała powstawaniu kamieni nerkowych, chroni przed alergiami. Jego brak w organizmie powoduje stany rozdrażnienia i zmęczenia. Oznakami jego niedoboru są kurcze mięśni (zwłaszcza łydek), zawroty głowy, drganie powiek, nadpobudliwość nerwowa, skłonności do depresji. Dzienne zapotrzebowanie organizmu na magnez to: 300-350 mg. Największe zawartości magnezu posiadają: MUSZYNIANKA 182 mg/l, PIWNICZANKA 121 mg/l, SĄDECKA, ZAMOŚCIANKA 100 mg/l
Sód reguluje gospodarkę wodną organizmu i pracę serca, jego niedobór może powodować ogólne zmęczenie, kurcze mięśni i osłabienie zdolności myślenia, jednak nadmiar prowadzi do zatrzymywania wody w organizmie, a tym samym zwiększenia ciśnienia tętniczego. Dlatego korzystne jest wyeliminowanie z codziennej diety solenia potraw, a do uzupełnienia niedoborów sodu w organizmie należy wykorzystywać sód, będącą naturalnym składnikiem pokarmów czy wód mineralnych. Największą ilość sodu, bo aż 950 mg/l zawiera woda KRYSTYNKA, najmniejszą DOBRAWA – 1 mg/l, KRYNICA ZDRÓJ – 2 mg/l, ZAMOŚCIANKA – 4 mg/l
Potas ułatwia jasność myślenia, wpływa na obniżenie ciśnienia krwi. Łatwo jednak ginie pod wpływem np. stresu. Objawami braku potasu są m.in.: osłabienie, zawroty i bóle głowy, kołatanie serca. Niedobór potasu ma znaczny wpływ na pobudliwość mięśnia sercowego, jego niedobór może spowodować zahamowanie wzrostu młodych organizmów. Należy go szukać w pomidorach, kapuście, ziemniakach, a także w cytrusach, pełnoziarnistych przetworach zbożowych, nasionach roślin strączkowych, mięsie i rybach. Dzienne zapotrzebowanie organizmu na potas wynosi około 100 mg.
Aniony
Jony węglowodorowe HCO3 neutralizują soki żołądkowe, obniżają poziom glukozy, a wytwarzający się w wyniku reakcji zachodzącej w organizmie chlorek wapniowy posiada naturalne działanie przeciwzapalne. Dlatego wody zawierające HCO3 posiadają doskonały wpływ na osoby cierpiące na nadkwasotę, wrzody żołądka, dwunastnicy, nieżyty żołądka i jelit, stany zapalne jelita grubego, trzustki, a także na cukrzycę i nadciśnienie. Najbogatsze w wodorowęglany są: KRYNICZANKA – 2172 mg/l, GALICJANKA – 2151 mg/l, PIWNICZANKA – 1898 mg/l.
Pijmy wodę na zdrowie!
Jony węglowodorowe HCO3 neutralizują soki żołądkowe, obniżają poziom glukozy, a wytwarzający się w wyniku reakcji zachodzącej w organizmie chlorek wapniowy posiada naturalne działanie przeciwzapalne. Dlatego wody zawierające HCO3 posiadają doskonały wpływ na osoby cierpiące na nadkwasotę, wrzody żołądka, dwunastnicy, nieżyty żołądka i jelit, stany zapalne jelita grubego, trzustki, a także na cukrzycę i nadciśnienie. Najbogatsze w wodorowęglany są: KRYNICZANKA – 2172 mg/l, GALICJANKA – 2151 mg/l, PIWNICZANKA – 1898 mg/l.
Pijmy wodę na zdrowie!
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz