sobota, 28 kwietnia 2012

Kobieta po 40 - stce - badania


Mgr farm. Tomasz Mrozowski
E – mail: huba167@wp.pl

Kobieta po czterdziestce

Kiedy codziennie zrywamy kartki z kalendarza, przemyka nam przez moment myśl, jak nieubłaganie szybko mija czas. Niestety z każdym dniem jesteśmy co raz starsi. Obowiązki domowe, praca, ciągły brak czasu powodują, że rzadko myślimy o stanie naszego zdrowia. Jednak prawda jest taka, że wraz z kartkami kalendarza ubywa nam lat, a organizm wymaga generalnego przeglądu. Słowa te kieruję szczególnie do naszych zabieganych 40-latek, aby zatroszczyły się o swój organizm i przeprowadziły najważniejsze badania.  
    
Badania piersi

Istnieją co prawda różnice pomiędzy fachowcami co do tego jak często kobiety powinny poddawać się badaniu mammograficznemu, co do jednego natomiast nie ma wątpliwości, że wyleczalność raka piersi zależy tylko i wyłącznie od jego jak najwcześniejszego wykrycia. Mammografia jest badaniem radiologicznym, które ma na celu wykrycie patologicznych guzków w miąższu sutka. Badanie takie może zlecić lekarz po wcześniejszym badaniu fizykalnym piersi. Mammografia nie jest badaniem perfekcyjnym. Dość często zdarzają się opisy badania fałszywie dodatnie, dlatego rekomenduje się kompleksowe badanie piersi: fizykalne, ultrasonograficzne (USG) i mammograficzne. Po raz pierwszy badanie takie powinno być wykonane po przekroczeniu 40-tego roku życia z wyjątkiem kobiet, u których w najbliższej rodzinie (u matek czy sióstr) występowały zachorowania na raka sutka - wtedy pierwsza mammografia sugerowana jest około 30-go roku życia, a następnie w jednym i drugim przypadku raz na rok czy dwa lata zależnie od wskazań lekarza. Badanie mammograficzne wykonują zakłady radiologiczne w szpitalach i przychodniach (w zakładach prywatnych nie jest wymagane skierowanie od lekarza). Również i w tej grupie wiekowej zalecana jest comiesięczna samokontrola piersi, a w razie wykrycia jakichkolwiek zgrubień w miąższu sutka natychmiastowe udanie się do lekarza, najlepiej chirurga onkologa. Pamiętaj, że 6% raków sutka występuje u kobiet przed 40-tym rokiem życia, a jak dowodzą amerykańscy naukowcy 25% kobiet w wieku 35 lat posiada gen BRCA1 odpowiedzialny za powstawanie raka piersi (u 85% tych kobiet istnieje bardzo duże ryzyko zachorowania na raka piersi).

Badanie w kierunku cukrzycy

Każda kobieta po przekroczeniu 45-go roku życia powinna być zdiagnozowana w kierunku cukrzycy i badanie takie powinno być cyklicznie powtarzane co 3 lata. Osoby cierpiące na nadwagę, mające niski poziom frakcji HDL cholesterolu oraz posiadające krewnych cierpiących na cukrzycę powinny poddać się temu badaniu wcześniej. Kobiety ciężarne powinny być badane w kierunku cukrzycy pomiędzy 24-tym a 28-mym tygodniem ciąży (ciąża predysponuje do rozwinięcia się cukrzycy). Cukrzyca przez wiele lat może przebiegać bez znaczących objawów klinicznych. Tzw. utajniona cukrzyca bywa niezwykle groźna, bowiem w momencie ujawnienia się objawów takich jak: częstomocz, nadmierne pragnienie, senność, nadmierny apetyt i zaburzenia widzenia w naczyniach krwionośnych i otaczających je nerwach istnieją już nieodwracalne patologiczne zmiany (najgroźniejsze są te, które występują w naczyniach krwionośnych oka i nerek), a nieleczona cukrzyca znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia zawałów serca i mózgu. Prawidłowy poziom glukozy we krwi wynosi poniżej 115 mg/dl krwi. Osoby, u których stwierdza się poziom pomiędzy 115 a 126 mg/dl zaliczane są do grupy ryzyka zachorowania na cukrzycę, a te u których poziom przekracza 126 mg/dl zaliczane są do diabetyków. Badanie poziomu glukozy we krwi wykonują laboratoria analityczne określając poziom we krwi pobranej z żyły pacjenta będącego na czczo. Pomiar taki ( a właściwie test na obecność glukozy) może być również wykonany przez samego pacjenta za pomocą dostępnych w aptece testów paskowych.


Na liście refundacyjnej Ministerstwa Zdrowia znalazły się dwa nowe testy paskowe: Glucoflex-R oraz Betachek Visual.

Testy Glucoflex-R są tanie, kosztują tylko opłatę ryczałtową (3,20 zł)
można je stosować na dwa sposoby - z użyciem glukometrów i jako testy kolometryczne (glukometr nie jest więc potrzebny) są dokładne, proste w użyciuTesty Betachek Visual pozwalają ocenić poziom glukozy metodą kolometryczną, czyli bez glukometru są dokładne i łatwe w użyciu mają przystępną cenę (opłatę ryczałtową) - 3,20 zł pozwalają na skuteczne i łatwe kontrolowanie stanu zdrowia. W Polsce na cukrzycę choruje około 1 500 tys. osób, tj. 3% ludności kraju - połowa nie wie, że ma cukrzycę. Przypomnijmy, że od niedawna w aptekach dostępny jest bez recepty pierwszy w Polsce test przesiewowy na cukrzycę - Betachek.
Test Betachek jest rekomendowany przez Komitet Ekspertów Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego.
Jest łatwy w użyciu i dokładny. Nie trzeba iść do lekarza czy laboratorium - wystarczy kupić ten prosty test do zrobienia w domu, by się przekonać, jaki mamy poziom cukru.
Cena jednego opakowania - 26,60 zł. Jedno opakowanie produktu zawiera dwa testy paskowe do oznaczania poziomu glukozy we krwi, dwa nakłuwacze jednorazowego użytku oraz ulotkę informacyjną.

Na czym polega badanie:
  • Myjemy starannie palec
  • Nakłuwamy umyty wcześniej opuszek palca
  • Wyciskamy i nanosimy na poduszeczkę diagnostyczną kroplę krwi (powinna być na tyle duża, by pokryć obie poduszeczki diagnostyczne)
  • Liczymy czas
  • Po 30 sek. wycieramy chusteczką higieniczną krew
  • Po kolejnych 30 sek. Możemy odczytać wynik przy pomocy skali wykresu kolometrycznego.Test trzeba przeprowadzić rano, przed posiłkiem (wynik nie będzie prawidłowy, jeśli jadłeś coś w ciągu 12 godzin przed testem lub piłeś coś więcej niż wodę). 

Raz na rok powinny się przebadać: osoby z nadwagą, z nadciśnieniem, z wysokim poziomem złego cholesterolu lub stwierdzonymi w poprzednich badaniach nieprawidłowym poziomem glukozy, mające chorych z cukrzycą wśród krewnych oraz kobiety, które miały cukrzycę ciężarnych lub urodziły dziecko ważące ponad 4 kg. Raz na trzy lata powinny się przebadać: wszystkie osoby powyżej 45 roku życia.

Testy prenatalne

Obowiązują zasady jak w przypadku poprzedniej grupy wiekowej, z wyjątkiem matek powyżej 35-go roku życia, u których bardzo często zleca się wykonanie tzw. trans abdominalnej amniopunkcji (przez brzuszna punkcja worka owodniowego), która ma na celu analizę biochemiczną płynu owodniowego oraz chromosomalną płodu. Wskazaniem do takiego badania jest nie tylko wiek matki, ale również anomalie chromosomalne u rodziców, urodzenie w przeszłości dziecka z anomaliami chromosomalnymi czy urodzenie dziecka z wadami centralnego układu nerwowego. Naukowcy przestrzegają przyszłe matki przed jeszcze jednym zagrożeniem. Niedobór kwasu foliowego i witaminy B12 w diecie ciężarnej może być przyczyną wad rdzenia kręgowego u dzieci. Zalecają zatem spożywanie co najmniej 400 mikrogramów kwasu foliowego w diecie (większość kobiet spożywa dziennie nie więcej niż 200 !). Rekomendowane pokarmy to płatki kukurydziane, fasola i groch oraz wszelkie warzywa o zielonych liściach.
Kobiety w ciąży często nie wiedzą, że mają prawo do wykonania badań prenatalnych. Badania w ciąży dają szansę na wczesne zdiagnozowanie wad płodu i podjęcie szybkiego leczenia w celu uratowania zdrowia nienarodzonego jeszcze dziecka. Skierowanie na badania prenatalne w ciąży to nie przywilej przysługujący tylko niektórym kobietom ale prawo do pewnej informacji, które przysługuje wszystkim przyszłym matkom!

Takie prawo daje im ustawa z dnia 7 stycznia 1993 roku o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerwania ciąży, która mówi:

"Organy administracji rządowej oraz samorządu terytorialnego, w zakresie swoich kompetencji określonych w przepisach szczególnych, są zobowiązane zapewnić swobodny dostęp do informacji i badań prenatalnych, szczególnie wtedy, gdy istnieje podwyższone ryzyko bądź podejrzenie wystąpienia wady genetycznej lub rozwojowej płodu lub nieuleczalnej choroby zagrażającej życiu płodu".

Niestety badania prenatalne w ciąży wciąż rzadko są proponowane przez lekarzy, co więcej zdarza się nawet, że lekarz wręcz odmawia ich wykonania. Natomiast w świetle obowiązujących przepisów płód jest traktowany jak pacjent, który ma pełne prawo do świadczeń zdrowotnych już na etapie prenatalnym. Czyli innymi słowy nienarodzone jeszcze dziecko ma prawo do ochrony jego zdrowia poprzez działania diagnostyczne oraz ewentualnego leczenia wewnątrzmacicznego. Rodzice natomiast mają pełne prawo do informacji na temat stanu zdrowia małego pacjenta.

Szacuje się, że około 3% dzieci rodzi się z wadami wrodzonymi, z czego 85% defektów jest uwarunkowanych genetycznie. Wciąż jeszcze bardzo mała liczba rodziców z grupy ryzyka genetycznego trafia do odpowiedniej poradni, gdzie może liczyć na specjalistyczną pomoc. W Polsce zaledwie ułamek procenta przyszłych mam decyduje się na nieinwazyjne badania prenatalne w ciąży, podczas gdy w większości krajów Unii Europejskiej badaniom takim poddaje się niemal połowa ciężarnych!

Większość rodziców nie decyduje się na badania prenatalne „żeby nie kusić losu”, a przecież badania w ciąży wykonuje się w interesie dziecka a nie przeciw niemu. W 95% przypadków wyniki badania nie dają powodów do niepokoju. Dają jedynie pewność przyszłym rodzicom, że ich pociecha przyjdzie na świat zdrowa. Tylko w przypadku 5% badanych płodów wykrywa się mniej lub bardziej poważne wady. Ich wykrycie na tym etapie jest bardzo ważne. Pozwala podjąć rodzicom oraz lekarzom trudną decyzję, co do dalszych kroków oraz przygotować się na przyjście chorego maluszka na świat.

Najczęstszą wadą wykrywaną podczas badań prenatalnych w ciąży są wady serca. Większość z nich można leczyć. Dlatego też tak ważne jest ich wczesne wykrycie.

Program badań prenatalnych finansowanych przez NFZ realizowany jest przez wiele szpitali, klinik oraz prywatnych placówek medycznych. Jest on kierowany do kobiet, które są w ciąży i mają 35 lub więcej lat oraz do tych, które znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka wad genetycznych płodu. Aby móc skorzystać z prawa do bezpłatnego badania należy otrzymać skierowanie od lekarza specjalisty – ginekologa, położnika.

W Polsce nie wszystkie kobiety mają niestety prawo do bezpłatnych badań prenatalnych. Tymczasem aż 70% dzieci z zespołem Downa rodzą kobiety przed 35 rokiem życia. Warto więc zdecydować się na nieinwazyjne badania prenatalne nawet wówczas, gdy nie znajdujesz się w grupie podwyższonego ryzyka. Koszt nieinwazyjnych badań prenatalnych waha się od 200-700 zł zaś za inwazyjną diagnostykę prenatalną trzeba zapłacić już około 1 500 zł.

Oględziny skóry

Eksperci rekomendują, aby kobiety po przekroczeniu 40-tego roku życia badane były w kierunku zagrożenia czerniakiem złośliwym oraz rakami skóry (podstawno- i kolczystokomórkowym) raz na rok. Badanie polega na dokładnych oględzinach skóry i jej znamiom. Najwyższym stopniem ryzyka objęte są osoby posiadające liczne (ponad 100) znamiona, członków rodziny dotkniętych tą chorobą, jasną karnację i naturalne blond lub rude włosy oraz co najmniej dwa oparzenia słoneczne w dzieciństwie lub okresie młodzieńczym. Należy pamiętać, że czerniak złośliwy, choć należy do najgroźniejszych i najszybciej rozprzestrzeniających się nowotworów, wykryty we wczesnym stadium może być w 100% uleczalny.

Badanie ginekologiczne i badanie cytologiczne szyjki macicy

Badanie ginekologiczne i cytologiczne szyjki macicy zalecane jest w tej grupie wiekowej raz do roku. Oczywiście jakiekolwiek objawy ze strony narządów rodnych są powodem do natychmiastowego udania się do lekarza, a powodów może być wiele. Aż 72% w tej grupie wiekowej stosuje różne formy antykoncepcji i tak jak w poprzedniej grupie, jakiekolwiek objawy uboczne spowodowane stosowaniem tych preparatów są wskazaniem do zmiany środka przez lekarza prowadzącego. Wśród kobiet 30 - 40-to letnich bardzo częstym problemem są też infekcje dróg moczowych, które są konsekwencją przedostania się bakterii ze sromu i pochwy do cewki moczowej oraz zapalenia przydatków. Infekcje takie powinny być leczone natychmiast za pomocą antybiotykoterapii, gdyż nawracające zakażenia mogą doprowadzić do uszkodzenia nerek lub niepłodności. W profilaktyce tego typu zakażeń najlepiej sprawdza się przestrzeganie zasad higieny przez obydwoje partnerów. Kolejnym problemem może być przedwczesna menopauza (średni wiek kobiet wchodzących w te fazę wynosi 51 lat), niektóre jednak mogą ją rozpocząć już w wieku 40-tu lat. Jeśli cykle miesiączkowe wydłużają się do 45 dni, doświadczasz tzw. uderzeń gorąca, nocnych potów i suchości w pochwie, a objawy takie utrzymują przez trzy kolejne miesiące należy zgłosić się do lekarza, którego zadaniem będzie „przeprowadzenie” cię przez ten dość przykry okres w życiu kobiety. Przewidując czas wejścia w menopauzę zacznij od zebrania wywiadu od własnej matki - prawdopodobieństwo, że stanie się to w tym samym wieku jest bardzo duże. I jeszcze jedno. Przedłużające się krwawienia miesiączkowe, ból w dole brzucha i częstomocz mogą być objawem tzw. mięśniaków macicy - łagodnych guzów z tkanki łącznej rosnących w macicy, których obecność może być stwierdzona przez ginekologa w czasie badania fizykalnego (mięśniaki duże lub mnogie są wskazaniem do usunięcia chirurgicznego, zwłaszcza w wieku reproduktywnym, kiedy to mogą być przyczyną niemożności zagnieżdżenia się zapłodnionego jaja w macicy).

Badanie per rectum (przez odbytnicę)

Kobiety powyżej 40-tego roku życia powinny poddać się badaniu per rectum (badanie przez odbytnicze), w czasie którego lekarz bada ścianę pomiędzy pochwą i odbytnicą poszukując patologicznych rozrostów (np. polipów) czy żylaków tej okolicy. Badaniu w szczególności powinny poddać się kobiety, u których w rodzinie występowały przypadki raka odbytnicy lub jelita grubego. W razie potrzeby lekarz zlecić może dodatkowe badania, takie jak: rekto- i kolonoskopia (wziernikowanie odbytnicy i jelita grubego), biopsja tych okolic czy test na krew utajoną w kale. Bezwzględnym wskazaniem do natychmiastowej wizyty u lekarza jest pojawianie się przez kilka kolejnych dni krwi w kale, smolistych stolców czy wystąpienie biegunki z domieszką krwi.

Badanie poziomu cholesterolu we krwi

Przed rozpoczęciem drugiego roku życia stężenie cholesterolu we krwi człowieka osiąga wartość 120-140 miligramów w decylitrze, pozostając na tym poziomie do wieku 18 lat. Następnie ilość cholesterolu zaczyna rosnąć, średnio o 2,2 miligrama rocznie. W średnim wieku stężenie cholesterolu powinno wynosić 130 do 200 mg/dl. Po czterdziestce, stężenie cholesterolu we krwi u ludności krajów rozwiniętych bardzo często przekracza poziom 250 mg/dl co w dużym stopniu przyczynia się do rozwoju zmian miażdżycowych. Po pięćdziesiątym roku życia mężczyźni mają wyższe stężenie cholesterolu we krwi niż kobiety a około sześćdziesiątego roku życia sytuacja się odwraca.

Zbyt wysoki poziom cholesterolu u niektórych osób jest uwarunkowany genetycznie i osoby te są szczególnie narażone na wczesny rozwój chorób układu krążenia. Wysoki poziom cholesterolu w większości przypadków jest wynikiem wadliwego odżywiania, spożywania zbyt dużej ilości tłuszczów nasyconych oraz produktów zawierających cholesterol i pokrewne mu lipidy. W wątrobie organizm człowieka głownie syntetyzuje cholesterol, ale również w skórze i jelitach. Synteza cholesterolu wymaga dosyć dużego zużycia energii i dlatego około 30% jest pobierane z pokarmów. Na poziom cholesterolu w organizmie ma również wpływ aktywność przemian metabolicznych regulowanych hormonami tarczycy. Niedoczynność tarczycy powoduje wzrost poziomu cholesterolu we krwi a nadczynność jego obniżenie.

Cholesterol występuje w różnym stężeniu w różnych produktach, np. w 100 gramach mózgu znajduje się 2500 miligramów cholesterolu, w żółtkach jaj - 1800 mg, w jajach całych - 600 mg, w tranie - 850 mg, w nerkach - 400 mg, wątrobie - 350 mg, w maśle - 200 do 300 mg, wędlinach - 40 do 100 mg, w serach topionych - 100 mg, w śmietanie 30% - 100 mg, w smalcu - 95 mg, serach żółtych - 70 do 90 mg, cielęcinie - 70 mg, wołowinie 60 do 70 mg, wieprzowinie - 60 do 80, w drobiu - 60 do 80, w rybach - 35 do 60 mg, w czekoladzie 50 mg, w serze białym tłustym - 40 mg, margarynie z dodatkiem masła - 40 mg, w mleku 3,2% - 10 mg, jogurtach i kefirach - 6 do 8 mg, chlebie i bułkach, mleku 0,2%, serze białym chudym - po 2%.

HDL i LDL

Nie są to rodzaje cholesterolu, lecz nośniki odpowiedzialne za jego transport w organizmie ludzkim. 
HDL i LDL należą do lipoprotein:
• LDL - to beta lipoproteina o małej gęstości, nazywana powszechnie złym cholesterolem. Gdy poziom jest zbyt wysoki, to duże ilości cholesterolu odkładają się w komórkach ścian tętniczych, tworząc złogi, zwane blaszkami miażdżycowymi, i w rezultacie doprowadzając do zwężenia tętnic wieńcowych.

W tworzeniu się blaszek miażdżycowych bierze udział zarówno cholesterol egzogenny, jak i endogenny. Niewłaściwa dieta obfitująca w pożywienie z dużą ilością cholesterolu i tłuszczów podwyższa stężenie LDL. Powoduje to rozwój miażdżycy i zwiększa ryzyko choroby wieńcowej.

Tak więc korzystny dla zdrowia jest niski poziom LDL;
• HDL to alfa lipoproteina o dużej gęstości, nazywana powszechnie dobrym cholesterolem. Usuwa ona cholesterol ze ścian naczyń dlatego przypisuje się jej właściwości przeciwmiażdżycowe. Za korzystny dla zdrowia uważa się wysoki poziom HDL.

Obecnie panuje opinia, że stosunek liczbowy cholesterolu HDL do cholesterolu LDL daje lepszy obraz ryzyka wystąpienia choroby wieńcowej niż całkowity poziom cholesterolu.

Zagrożenia

Nadwyżka cholesterolu w organizmie człowieka bywa groźna dla zdrowia. Zaburzenia przemiany materii polegające na wzroście stężenia cholesterolu i triglicerydów to hiperlipidemia. Może ona przebiegać bezobjawowo, przynajmniej do pewnego etapu rozwoju. Odkładanie się złogów cholesterolu - doprowadzają do zwężenia tętnic wieńcowych, które nie dostarczają do serca odpowiedniej ilości krwi i tlenu. Niedobór utlenowanej krwi wywołuje ból w klatce piersiowej. Zakrzep w tętnicy, czyli zablokowanie przepływu krwi, może w rezultacie spowodować zawał serca.

Do najważniejszych czynników zagrożenia choroby wieńcowej zalicza się podwyższony poziom cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL. Dlatego należy dążyć za pomocą diety i leczenia farmakologicznego do ich obniżenia, dzięki czemu zmniejsza się ryzyko zawałów serca, udarów mózgu i zgonów wywołanych tymi chorobami.

Szkodliwy dla naszego zdrowia jest nadmiar cholesterolu w pożywieniu. Jego dzienna dawka nie powinna przekraczać 300 mg. W tym celu należy spożywać odpowiednią ilość produktów zbożowych z pełnego przemiału, dużo jarzyn i owoców zawierających antyoksydanty ( witaminy C, E, beta-karoten, selen, taniny, polifenole itd.), błonnik, kwasy, garbniki itd. Substancje te powodują obniżenie poziomu cholesterolu, zapobiegają jego utlenianiu i powodują podwyższenie poziomu korzystnego cholesterolu HDL.

Szkodliwe składniki posiada żywność w której z powodu nieodpowiedniego lub zbyt długiego przechowywania utlenieniu uległy tłuszcze i cholesterol, który przyjmuje wtedy niebezpieczne dla naszego zdrowia formy oksysteroli. Najszybszemu utlenieniu ulegają tłuszcze najbardziej wartościowe żywieniowo - oleje rybie i roślinne, zawierające wielonienasycone kwasy tłuszczowe.

Odpowiednia dieta zapobiegająca miażdżycy ma znaczenie zarówno profilaktyczne, jak i lecznicze. Zdrowa dieta według współczesnej wiedzy to przede wszystkim, dieta zbliżona do naturalnych zwyczajów żywieniowych mieszkańców krajów śródziemnomorskich. A więc jak najwięcej świeżych warzyw i owoców, oliwa z oliwek i małe ilości czerwonego wina. Zalecane są mięsa białe (drób)oraz tłuste ryby morskie przynajmniej raz w tygodniu.

Nie poleca się podrobów, tłustych wyrobów cukierniczych, jajek (jedno na tydzień - wliczając jajka stosowane do przygotowania posiłków), pełnotłustego mleka i jego przetworów, np. śmietany, serów żółtych i topionych, konserw mięsnych, pieczywa białego.

Nie należy całkowicie eliminować cholesterolu pokarmowego z naszej diety, trzeba tylko ograniczyć jego spożycie. Dla utrzymania prawidłowego poziomu cholesterolu należy jeść przede wszystkim :
• Kasze, ciemne pieczywo, płatki - zawierają błonnik pokarmowy, który zmniejsza stężenie cholesterolu we krwi.
• Owoce i warzywa - zawierają błonnik oraz witaminy, wśród których beta-karoten i witamina C działają antymiażdżycowo.
• Mleko i produkty o obniżonej zawartości tłuszczu, margaryny miękkie.
• Oleje roślinne i ryby (gotowane, wędzone, z rusztu) zawierają kwasy tłuszczowe wielonasycone działające przeciwmiażdżycowo.
• Oliwę z oliwek - źródło jednonienasyconych kwasów tłuszczowych o działaniu przeciwmiażdżycowym.
• Chude mięso (np. kurczaki) i chudą wędlinę (np. polędwicę).
• Potrawy gotowane, duszone, pieczone w folii lub na ruszcie.

Zbadaj poziom cholesterolu

Poziom cholesterolu można zmierzyć podczas badania biochemicznego krwi, które wykonują laboratoria lub wykonać samemu w domu za pomocą urządzenia CardioChek. Po raz pierwszy należy to zrobić już w 20. roku życia, a potem co 3-4 lata, o ile utrzymuje się on w normie. Osobom starszym, kobietom w okresie menopauzy zaleca się wykonywanie takiego badania raz w roku. Urządzenie CardioChek, które wykonuje pomiar całkowitego cholesterolu, cholesterolu LDL, cholesterolu HDL oraz stosunek cakowitego cholesterolu do HDL, triglicerydów, a ponadto ciał ketonowych, kreatyniny oraz glukozy.
posiada możliwość określania także innych parametrów we krwi pobranej z palca. Możemy w dowolnym miejscu bez potrzeby korzystania z laboratorium, w bardzo krótkim czasie określić poziom:
·         cholesterol całkowity TC - ~120 sek
·         dobry cholesterol HDL - ~120 sek
·         trijglicerydy TG - ~60 sek
·         zły cholesterol LDL (wyliczony)
·         ciała ketonowe (beta hydroksymaślan) - ~120 sek
·         glukozę - ~60 sek.

Analizator wykonuje badania na pojedynczych paskach testowych z krwi pobranej z palca. Możliwości pomiarowe analizatora : cholesterol całkowity, dobry cholesterol HDL, trójglicerydy, ciała ketonowe, glukoza. (cholesterol LDL wyliczony na podstawie wcześniej wykonanych badań cholesterolu całkowitego, trójglicerydów oraz cholesterolu HDL). W zależności od rodzaju badania trzeba zużyć odpowiedni pasek testowy. Dla wygody występują opakowania pasków testowych pakowanych po 3, 6 lub 25 sztuk. Jakość wykonywanych badań jest porównywalna z badaniami przeprowadzanymi w laboratorium. Bardzo szybki pomiar w czasie w zależności od testu od niecałej minuty do 2 minut.

Badanie stomatologiczne

Prawie 75% kobiet w tej grupie wiekowej cierpi na choroby przyzębia. Powodem jest niedostateczna higiena jamy ustnej, a w szczególności unikanie czyszczenia zębów nitką dentystyczną. Zgromadzone w kieszonkach między zębem, a dziąsłem bakterie doprowadzają do erozji kości, która utrzymuje ząb we właściwej pozycji. Na dodatek zgromadzone w tym miejscu bakterie są miejscem wysiewu do krwi i infekcji pojawiających się w odległych miejscach. Kontrola stomatologiczna zalecana jest co najmniej dwa razy do roku w celu oczyszczenia zębów z kamienia i leczenia ewentualnych ubytków.

Badanie okulistyczne

Jeśli w wieku 20-tu lat cieszyłaś się dobrym wzrokiem, prawdopodobnie pozostanie on na takim samym poziomie aż do 40-tego roku życia - później, zgodnie z fizjologią wzrok stopniowo będzie się pogarszał i będą ci potrzebne okulary do czytania z powodu rozwijającej się dalekowzroczności. Ale niedomoga oczu to nie tylko krótko- czy dalekowzroczność. Jedną z chorób, która rozwija się podstępnie jest jaskra - choroba o nieznanej etiologii, w której dochodzi do zahamowania normalnego odprowadzania płynu z oka, co wywołuje nadmierne jego gromadzenie i wzrost ciśnienia w gałce ocznej, a w konsekwencji pogorszenia jakości widzenia np. częściowy zanik pola widzenia. Jedyną pociechą jest fakt, że choroba wykryta wcześnie może być spowolniona przez leczenie farmakologiczne i chirurgiczne. Dlatego też eksperci zalecają badanie okulistyczne przynajmniej raz pomiędzy okresem dojrzewania, a 40-tym rokiem życia, a następnie raz na 2 do 4 lat. Badanie takie w szczególności wskazane jest dla osób, które cierpią na cukrzycę, nadciśnienie, hipercholesterolemię czy reumatoidalne zapalenie stawów, bowiem we wszystkich tych chorobach dochodzi do uogólnionego uszkodzenia naczyń w organizmie, a w przypadku oczu mogą one być wykrywalne tzw. badaniem dna oka, w czasie którego za pomocą oftalmoskopu okulista ocenia stan naczyń wzrokowych bez konieczności interwencji chirurgicznej.

Badanie w kierunku anemii z niedoboru żelaza

Każda kobieta, która odczuwa zmęczenie niewiadomego pochodzenia, przy tym jest wegetarianką lub jest w ciąży lub też cierpi na obfite krwawienia miesiączkowe powinna podać się badaniu określającemu poziom żelaza we krwi obwodowej, a tym samym wykluczyć anemię z niedoboru żelaza. Konsekwencją anemii jest uogólnione niedotlenienie organizmu na skutek którego doświadczamy trudności w koncentracji, odczuwamy niedobór energii i nieustannie czujemy się zmęczeni. Badanie poziomu żelaza we krwi wykonuje się w laboratoriach analitycznych używając do tego próbki krwi pobranej z żyły.
Parametry służące ocenie gospodarki żelazowej
   Stężenie żelaza - jest zmniejszone w stanach niedoboru tego pierwiastka oraz w przewlekłych zapaleniach [np.: rzs], zakażeniach, nowotworach; stężenie Fe może obniżyć się w ciągu kilku godzin od rozpoczęcia ostrego zakażenia. Z innych czynników wpływających na stężenie żelaza w surowicy należy wymienić: porę dnia [max. 7-10 rano, min ok. 21], miesiączkę [obniżenie], doustne podawanie żelaza [wzrost stężenia w ciągu kilku godzin od podania], pozajelitowe podawanie żelaza [wzrost stężenia w ciągu kilku tygodni od rozpoczęcia podawania]. Wartości stężenia żelaza <25ug% z dużą dozą prawdopodobieństwa wskazują na jego niedobór.
   Całkowita zdolność wiązania żelaza [TIBC]- określa ilość żelaza, którą może związać transferyna; wartość ta rośnie w niedoborze żelaza, w ciąży i podczas stosowania leków antykoncepcyjnych; maleje w przebiegu zakażeń, zapaleń i nowotworów;
   Wskaźnik wysycenia transferyny - Fe/TIBC; wartości >25% wykluczają niedobór żelaza jako przyczynę niedokrwistości, dla niedoboru żelaza charakterystyczne są wartości <16% a zwłaszcza <10%.
   Ferrytyna- jej obniżone stężenie potwierdza niedobór żelaza /charakterystyczne są wartości <10-12 ug/l/. Poziom ferrytyny jest również obniżony w niedoczynności tarczycy i niedoborzewitaminy C- stany pozornego niedoboru żelaza. Poza główną rolą jako magazynu żelaza - ferrytyna jest białkiem ostrej fazy, jej poziom jest wysoki przy współistniejącym niedoborze żelaza u osób z: ostrymi schorzeniami wątroby, marskością wątroby, ziarnicą złośliwą, ostrymi białaczkami, guzami litymi, gorączkujących, w stanach zapalnych, przewlekłej niewydolności nerek. Na podstawie licznych badań wykonanych u chorych dializowanych i u pacjentów ze stanami zapalnymi ustalono, że stężenie ferrytyny w surowicy poniżej 50-60ug/l wskazuje z dużym prawdopodobieństwem na niedobór żelaza;
   Rozpuszczalny receptor dla transferyny - jego stężenie w surowicy jest podwyższone już we wczesnym okresie niedoboru żelaza i nie wzrasta w ostrych infekcjach, zapaleniu wątroby, przewlekłych schorzeniach wątroby oraz innych narządów, o ile nie ma współistnienia rzeczywistego niedoboru żelaza, wraz ze wskaźnikami żelaza zapasowego może być bardzo wiarygodnym testem dla potwierdzenia i różnicowania niedokrwistości towarzyszącej chorobom przewlekłym.
   Badanie rozmazów szpiku na obecność żelaza zapasowego- obecność żelaza zapasowego wyklucza niedobór Fe, brak wskazuje na jego niedobór ale nie potwierdza go w 100%.
   Wolna protoporfiryna w erytrocytach- podwyższona w niedoborze żelaza, badanie wykonuje się głównie w celu rozpoznania niedoboru żelaza u niemowląt.
   Niskie wartości średniej objętości krwinki czerwonej [MCV]; inne przyczyny obniżonego <80fl MCV stanowią: talasemia, niedokrwistości chorób przewlekłych [ACD], zatrucie glinem u chorych dializowanych, niedokrwistości syderoblastyczne stanowiące niejednorodną grupę chorób, charakteryzujących się gromadzeniem żelaza w mitochondriach erytroblastów, wynikiem tego defektu jest upośledzenie syntezy hemu i zaburzenia dojrzewania cytoplazmy, na skutek zaburzeń syntezy hemu dochodzi do nieefektywnej erytropoezy z hiperplazją układu czerwonokrwinkowego, zwiększenia stężenia żelaza w surowicy i gromadzenia się nadmiaru żelaza w tkankach, co prowadzi do wtórnej hemochromatozy; wyróżniamy wrodzone i nabyte postaci niedokrwistości syderoblastycznej: nadużywanie alkoholu, stosowanie antagonistów pirydoksalu: izoniazyd, penicylamina, stosowanie chloramfenikolu, niedobór miedzi/.
   Obniżona wartość średniej zawartości hemoglobiny w krwince czerwonej.
   Szerokość rozkładu objętości krwinek czerwonych [RDW]- w ciężkich niedoborach żelaza zwykle zwiększona, określenie wartości RDW może być pomocne w odróżnieniu niedoboru żelaza od heterozygotycznej postaci talasemii, przy której RDW jest zwykle prawidłowa.
   Niedokrwistości z niedoboru żelaza pierwotnie prowadzą do zmniejszenia wytwarzania hemoglobiny i w mniejszym stopniu także erytrocytów, dlatego przy zmniejszeniu stężenia hemoglobiny liczba erytrocytów może początkowo znajdować się na dolnej granicy normy.
   Badanie rozmazu krwi obwodowej - mikrocytoza, hipochromia [niedobarwliwość], poikilocytoza- krwinki ołówkowate, cygarokształtne, mogą być obecne krwinki tarczowate.
   Prawidłowe wartości leukocytów i liczby płytek krwi.
     W większości przypadków badanie szpiku nie jest niezbędne dla potrzeb diagnostyki niedokrwistości z niedoboru żelaza. Przy niedostępności takich wartościowych wskaźników gospodarki żelazowej, jak poziom ferrytyny, wskaźnik wysycenia transferyny, może ono jednak dostarczyć wartościowych informacji zastępczych jak: obecność lub brak żelaza zapasowego, zahamowanie dojrzewania erytroblastów, czy ich zmiany jakościowe występujące w stanach niedoboru żelaza.



Badanie gęstości kości

Badaniu powinny poddać się kobiety zagrożone wczesną osteoporozą (zrzeszotnienie kości, na skutek którego dochodzi do osłabienia struktury kośćca, a konsekwencją mogą być tzw. patologiczne złamania). Niestety nie tylko kobiety w wieku post menopauzalnym narażone są na osteoporozę. W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się kobiety bulimiczki i anorektyczki, sportsmenki, u których zawartość tłuszczu tkankowego jest mniejsza niż 18%, u których doszło do zatrzymania miesiączki. Należą do nich również kobiety wchodzące wcześniej w okres menopauzy z powodu usunięcia macicy, astmatyczki leczone sterydami, kobiety przyjmujące leki przeciwdrgawkowe, kobiety leczące się z powodu niedoczynności tarczycy oraz kobiety, u których w rodzinie występowały przypadki wczesnej osteoporozy. Wcześnie uchwycona osteoporoza może być odwracalna. Lekarze zalecają w takich przypadkach terapie hormonalną, przyjmowanie wapnia i odpowiednie ćwiczenia ruchowe. Badanie wykrywające osteoporozę to tzw. badanie gęstości kości, które jest badaniem radiologicznym kości biodrowych i kręgosłupa lędźwiowego. Profilaktycznie eksperci zalecają w tej grupie wiekowej przyjmowanie 1000 mg wapnia dziennie, a u kobiet ciężarnych 1400 mg




Brak komentarzy: