40 lat minęło - czas na profilaktyczne badania

Drogi czytelniku, gdy skończyłeś 40 lat, może czyhać na Ciebie wiele chorób. Oczywiście zdarzają się okazy zdrowia, ale lepiej dmuchać na zimne. Potrzebujesz kompleksowego badania. Na początek morfologia.

Morfologia to jedno z podstawowych badań pozwalających lekarzowi określić ogólny stan zdrowia. Ocenia się w nim najczęściej kilka wskaźników, m.in. liczbę białych i czerwonych krwinek, płytek krwi, stężenie hemoglobiny, hematokrytu, poziom OB. Badanie wykonuje się na czczo, najlepiej 12 godzin po ostatnim posiłku, poprzez pobranie niewielkiej ilości krwi z żyły. Obecnie nowoczesne urządzenia dają gotowe odczyty z uwzględnieniem norm. Jeśli wynik mieści się w normie, uznaje się jako negatywny.

Prawidłowe wartości morfologii dla dorosłego mężczyzny

Krwinki białe (LEU) 4000 – 10 000/ul – zwiększona liczba może oznaczać chorobę zakaźną, uszkodzenie narządów, zatrucia, nowotwory, ale występuje też po spożytym posiłku; zmniejszona liczba poniżej 3000 może pojawić się przy uszkodzeniu szpiku kostnego, białaczce, zakażeniu bakteryjnym, wirusowym,, przy nowotworach.

Krwinki czerwone (ERY) 4 200 00 – 6 300 000/ul – zwiększona liczba, tzw. nadkrwistość, występuje przy: wadach serca, rozedmie płuc, chorobach nerek, wątroby, przy odwodnieniu; zmniejszona liczba, tzw. niedokrwistość wskazuje na utratę krwi, niedobór żelaza, choroby nerek lub na choroby przewlekłe.

Hemoglobina (HGB) 13 – 18 g/dl – jej wyższe stężenie pojawia się przy nadkrwistości i odwodnieniu organizmu, a spadek stężenia jest charakterystyczny przy niedokrwistości.

Hematokryt (HCT) 40 – 55% - wyższe stężenie pojawia się przy nadkrwistości i może sugerować przewlekłą niewydolność oddechową, stan odwodnienia lub choroby układu nerwowego; poniżej normy – niedokrwistość spowodowaną, np. dietą ubogą w żelazo.

MCV 80 – 92 fl – wartość ta określa średnią objętość hemoglobiny w pojedynczej krwince czerwonej; objętość większa oznacza niedokrwistość, brak witaminy B12 lub kwasu foliowego, mniejsza objętość związana jest z niedokrwistością i niedoborem żelaza.

MCH 27 – 31 pg – jest to średni ciężar hemoglobiny w pojedynczej krwince czerwonej.

Płytki krwi (PLT) 150 000 – 350 000/ul – do ich zwiększenia dochodzi przy przewlekłych chorobach zapalnych, np. gruźlicy, nowotworach krwi, niedoborze żelaza; zmniejszenie jest objawem niedoboru żelaza, witaminy B12, może być skutkiem ubocznym po niektórych lekach, ale pojawia się też przy nowotworach.

OB. (tzw. odczyn Biernackiego) do 15 mm po godzinie – to szybkość opadania krwinek czerwonych w pewnym przedziale czasu, związana ze stanami chorobowymi; wyższy opad pojawia się przy stanach zapalnych, niedokrwistości, chorobach tarczycy, nowotworach, chorobach krwi, ale też mogą go powodować niektóre leki; niższy poziom pojawia się podczas niewydolności krążenia.

Ogólne badanie moczu

Proste badanie pozwalające lekarzowi ocenić ogólny stan organizmu. Uwzględnia się w nim m.in.: białko, cukier, leukocyty, erytrocyty, wałeczki, urobilinogen, odczyn, barwę. Mocz zdrowego człowieka ma odczyn kwaśny, nie powinno w nim być krwinek czerwonych ani dużej ilości białka. Podwyższone parametry świadczą, np. o stanach zapalnych dróg moczowych, chorobach nerek, zaburzeniu krzepliwości krwi, nadciśnieniu, ale też o złej diecie czy zwykłej infekcji. Badanie moczu powinno się wykonywać raz na rok.

Poziom glukozy

Badanie wykonuje się na czczo przez pobranie krwi z żyły. Norma glukozy wynosi 4 – 6 mmol/l ( 72 – 108 mg% ). Zwiększone wartości pojawią się przy cukrzycy, miażdżycy, nadciśnieniu, podwyższonym poziomie cholesterolu.

Poziom cholesterolu

Określa się go w surowicy krwi. Normy laboratoryjne wynoszą:
- Cholesterol ogólny – 3,6 – 5,2 mmol/l (do 200 mg%)
– LDL poniżej 3,88 mmol/l (czyli 150 mg%)
– HDL powyżej 1,42 mmol/l (czyli 55 mg%)
– Triglicerydy 0,84 – 2,3 mmol/l (czyli 74 – 202 mg%)

 Gdy poziom cholesterolu przekracza 5,2 mmol/l, rośnie zagrożenie miażdżycą. Badanie powinno się wykonywać co najmniej raz do roku, a przy nadciśnieniu częściej.

Pomiar ciśnienia tętniczego

Nadciśnienie jest jedną z głównych chorób cywilizacyjnych. Często o jego istnieniu dowiadujemy się przypadkowo w czasie wizyty u lekarza i rutynowego badania, choć u wielu osób dotkniętych tą chorobą zmiany wartości ciśnienia tętniczego krwi są prawie niezauważalne. Stadium początkowe lub lekkie formy nadciśnienia nie powodują często latami żadnych dolegliwości lub powodują dolegliwości prawie niezauważalne, takie jak kołatanie serca, wewnętrzny niepokój i osłabienie koncentracji. Brak rozpoznania w odpowiednim momencie może mieć fatalne skutki, ponieważ nadciśnienie jest jednym z decydujących czynników chorób serca i układu krążenia. Każdego dnia nasze serce pompuje około 8000 litrów krwi w celu zaopatrzenia organizmu w tlen, substancje odżywcze, witaminy, minerały, a także w celu usunięcia produktów przemiany materii.

Ciśnienie powstające przy pompowaniu przez serce, za pomocą którego krew transportowana jest przez naczynia krwionośne, określane jest jako ciśnienie krwi. Jego wysokość zależna jest od czynności serca i oporu w naczyniach krwionośnych. Podczas uderzeniowego przepływu krwi przez tętnice powstaje podczas skurczu serca ciśnienie skurczowe a podczas rozkurczu – ciśnienie rozkurczowe. Wysokość ciśnienia nie jest przy tym stała, lecz ciągle się waha – jest inna w dzień niż w nocy, jej przejściowy wzrost może zostać na przykład spowodowany przez wysiłek fizyczny, zdenerwowanie czy też zimno. Z nadciśnieniem mamy do czynienia dopiero wtedy, gdy ciśnienie jest stale podwyższone. W 95% wszystkich przypadków chodzi o tzw. nadciśnienie pierwotne. Decydujące w tym przypadku są dziedziczne predyspozycje oraz takie czynniki jak niewłaściwe odżywianie się prowadzące do nadwagi lub otyłości, nadużywanie alkoholu, nikotynizm, brak ruchu, stresy i obciążenie psychiczne. Przy nadciśnieniu wtórnym do przyczyn należą schorzenia narządów oraz zażywanie leków.

Normalne tętno pojawia się przy ciśnieniu 80 – 90 mg Hg, a zanika, gdy ciśnieniomierz pokazuje 120 – 150 mg Hg. Wyższe ciśnienie – nadciśnienie – jest objawem m.in. cukrzycy, niewydolności nerek, zaburzeń hormonalnych, np. nadczynności tarczycy, choroby wieńcowej.

Antygen gruczołu krokowego (PSA) - mężczyźni

PSA (ang. prostate specific antygen) jest białkiem produkowanym przez prostate. Badając jego poziom w surowicy, można wcześnie wykryć chorobę albo ocenić jej zaawansowanie. Najczęstszymi schorzeniami są gruczolak prostaty (przerost), zapalenie gruczołu krokowego i rak prostaty. Normy PSA wynoszą: mężczyźni w wieku 40 – 49 lat < 2,5 ng/ml; mężczyźni w wieku 50 – 59 lat < 3,5 ng/ml. Przyjmuje się jednak, że wynik  nie powinien przekraczać 4 ng/ml.

Badanie dna oka

Okulista wpuszcza do oka krople, które rozszerzają źrenice, a następnie za pomocą oftalmoskopu wykonuje badanie siatkówki i ocenia stan naczyń krwionośnych. Badanie to może być pomocne przy diagnozie, np. cukrzycy, niewydolności nerek.

Elektrokardiogram, czyli EKG

Badanie polega na zarejestrowaniu czynności elektrycznej serca. Pacjent leży, a do jego klatki piersiowej i kończyn przyczepione są elektrody. EKG wykrywa zaburzenia rytmu serca, przerost mięśnia sercowego, obszary niedokrwienia, zaburzenia metaboliczne.

Poziom TSH

Badanie TSH w surowicy krwi to najskuteczniejsza metoda wczesnego wykrycia niedoczynności tarczycy. Ponieważ hormony tarczycy działają na cały organizm, to ich brak wpływa na wszystkie organy. Leczenie jest stosunkowo proste – często opiera się na uzupełnieniu hormonów tarczycy w postaci tabletek. Normy TSH wynoszą od 0,3 do 3,0ul/ml.

Poziom kwasu moczowego

Określa się go w surowicy krwi. Kwas moczowy to substancja będąca końcowym produktem przetwarzania związków chemicznych. W normalnych warunkach wydalany jest w niewielkich ilościach, w stanach chorobowych dochodzi do podwyższenia jego stężenia. Kryształy kwasu moczowego mogą tworzyć kamienie moczowe, wytrącając się w obrębie stawów i w tkankach, tworząc stan zapalny. Norma kwasu moczowego w surowicy to: 3,5 – 7 mg%.